Paul Zuiker

Paul Zuiker (1962) komt voor de eerste keer in aanraking met Spiral Dynamics als hij voor zichzelf is begonnen als zelfstandig organisatieadviseur na te zijn vertrokken bij een organisatieadviesbureau. “Het boeide me enorm, vooral die stap naar ‘geel’, dat ego-overstijgende stuk, dat voelde voor mij allemaal heel authentiek aan. Ik begreep ineens waarom ik mij niet meer op mijn plaats had gevoeld bij het bureau waarvoor ik werkte. Alles viel op z’n plek”.

Tijdens zijn studie Werktuigbouwkunde bij de Technische Universiteit in Eindhoven, gaat Paul een jaar naar Zambia. Daar houdt hij zich bij de Universiteit van Zambia in Lusaka bezig met de ontwikkeling van toegepaste technologie.

Na zijn studie vertrekt hij voor 2,5 jaar naar Mexico, om bij een technologisch instituut van de Verenigde Naties (UNIDO) aan de ontwikkeling van de eerste robots te werken. Dat lukt ze in 2,5 jaar en al in Mexico vraagt hij zich af wat nu het geheim achter deze snelle ontwikkeling is. Is het kennis of misschien iets anders? Het wordt hem al snel duidelijk dat menselijk commitment, de gedrevenheid van zijn collega’s en van hemzelf, de grote drijvende kracht achter die versnelling is.

Na terugkeer in Nederland gaat Paul bij Unilever werken als projectingenieur, waar hij productielijnen automatiseert. Na een tijdje realiseert hij zich dat hij techniek interessant vindt, maar dat mensen voor hem nog veel interessanter zijn. Dit lijkt een grote omslag, maar bij Unilever managet hij dan al op een andere manier dan gebruikelijk, heel intuïtief. Hij gaat op zijn gevoel af, kijkt niet zozeer naar informatie. En met succes, maar niemand begrijpt hoe dat kan. Paul loopt hier steeds vaker tegenaan. Hij levert goed werk, maar past duidelijk niet in het corporate stramien van Unilever.

Dan komt hij via een vriend in contact met Bureau Kern Konsult, een toen heel innovatief organisatieadviesbureau. Daar start hij in 1994 zijn loopbaan als organisatieadviseur en het voelt voor hem als thuiskomen. Het werkt past hem. Ondanks dat zijn studie en ervaring in de werktuigbouwkunde ligt, stapt hij moeiteloos over in de wereld van organisatieontwikkeling. Het bureau loopt indertijd voor op een aantal vlakken, vooral op het gebied van menswaardig leidinggeven. Paul treedt toe tot het bestuur. Samen met collega’s ontwikkelt hij de methode Projectmatig creëren. Het boek dat hij hierover schrijft met zijn collega’s, wordt een bestseller.

Maar na een aantal jaren voelt het alsof hij op dood spoor zit. Hij ziet wat er gaande is, maar het lukt hem niet om de koers waarin het bureau met al haar succes in terecht is gekomen, om te gooien. Naar zijn idee blijft het te veel hangen in zijn comfortzone.
Paul interpreteert het als volgt: “Vanuit Spiral Dynamics geredeneerd, kun je zeggen dat het een heel ‘groen’ bureau was, dat mooi geld verdiende, ‘oranje’, maar dit ‘oranje’ stond steeds in dienst van ‘groen’, waardoor door het grote geld het ‘groen’ uiteindelijk het ‘oranje’ ging dienen. Ik kon dit toen nog niet zo duiden, maar intuïtief voelde ik weerstand bij mezelf. Ik zag en wist dat we een volgende stap moesten maken, richting ‘geel’, maar we bleven hangen in het ‘groen’ en je zag een regressie naar ‘oranje’”.

Het geheel benauwt hem steeds meer. Hij vertrekt, waagt de sprong en begint voor zichzelf. Dan tipt zijn schoonvader en collega-organisatieadviseur hem over Spiral Dynamics (SD). Paul is verkocht. “Het paste als een handschoen”, zegt hij daarover zelf. Ineens kan hij veel dingen plaatsen die hij in het buitenland had meegemaakt. Zoals het sterke bijgeloof van veel Zambianen, wat hij veelvuldig meemaakt tijdens zijn studieperiode in dat land. Hij ziet ineens in dat dit niets te maken heeft met intelligentie, maar met ‘paars’ bewustzijn; passend bij de lage complexiteit van de omgeving waarin zij samenleven in de bush.

In 2004 gaat Paul naar de Verenigde Staten, waar hij zich laat scholen in SD door Don Beck. Hij doet dit samen met Wilbert van der Leijden, die om dezelfde redenen als Paul indertijd zijn baan als organisatieadviseur bij bureau McKinsey had beëindigd.
Ze besluiten samen een artikel te schrijven over de ontwikkelingsgeschiedenis van Nederland vanuit het perspectief van SD. Het artikel wordt uiteindelijk een boek ‘Nederland op doorbreken’, waar zij anderhalf jaar lang fulltime aan werken. Paul: “Voor mij was dit boek het studieboek wat ik zelf had willen lezen over SD”.

Samen met Wilbert start hij in 2006 zijn eigen bureau, Emergent, wat zich voornamelijk richt op samenlevingsontwikkeling. Maar dit blijkt zijn tijd te ver vooruit. Er zijn dan wel groepen met de samenleving bezig, maar niet integraal. De bestuursorganen, veelal gemeenten, kunnen die qua complexiteit nog niet aan.
Paul: “Een organisatie kan zich nooit verder ontwikkelen dan het bewustzijn van zijn leider. Het is mijn visie, mijn drijfveer om de juiste mensen op de juiste plekken te krijgen, vooral op de topposities in organisaties”.
Na een paar jaar stapt Wilbert van Leijden uit Emergent en gaat Paul hiermee alleen verder.

Naast zijn eigen bedrijf start hij in 2011, samen met Auke van Nimwegen, ValueMatch (VM). Samen geven ze dan al regelmatig trainingen geeft over SD.
Paul ziet zijn rol binnen VM vooral als ontwikkelaar. Paul: “Niet alles wat ik ontwikkel komt daar terecht. Ik laat Auke bepalen welke dingen geschikt zijn voor ValueMatch, want hij heeft een beter beeld dan ik van wat de VM-klant wil. Dat ontwikkelen we dan samen verder. Andere, meer experimentele zaken gaan in de schappen van mijn eigen bedrijf Emergent”.

VM is in zijn optiek vooral een geel en oranje bedrijf, waarbij oranje het geel dient. Paul: ”Dat hebben Auke en ik gemeen: het commitment om een authentiek geluid te laten horen, waarbij ik meer van de research ben en Auke van het development en de communicatie.”

Wat vindt hij het boeiendste aan zijn werk? Paul: “Menselijke ontwikkeling, dat boeit mij het meest, ik vind dat buitengewoon fascinerend en dit wordt in mijn optiek uitstekend in kaart gebracht door SD. En ik kan het in praktijk brengen bij integrale organisatieontwikkeling, en door het begeleiden van teams en werken als coach bij persoonlijke ontwikkeling, waarbij HRM mijn natuurlijke samenwerkingspartner is in organisaties.”

 Wat heeft SD jou gebracht? Paul: “Het heeft mij geleerd om mijn passie goed te kunnen duiden. Ik kan door SD snel zien waar eventuele knelpunten in een organisatie zitten en welke transitie aan de orde is. Het ligt in het menselijk vermogen om problemen te overstijgen en een nieuw perspectief (bewustzijn of waardesysteem) te vormen. Dat zit in de mens en dat is als de vingerafdrukken terug te vinden in alles wat de mens creëert, dus ook in een organisatie.”

Hoe ziet Paul de toekomst van VM? Paul: “Auke en ik maken geen plannen, wij geloven in flow en synchroniciteit (toeval bestaat niet), dan gebeuren er dingen die kloppen. Maar ik hoop dat we er met VM in slagen om HR-afdelingen integraal uit te rusten met al onze instrumenten, dat we naast ZZP’ers ook meer organisaties als klant mogen verwelkomen en dat we internationaal het ‘gele geluid’ weten te verspreiden, inclusief de praktische instrumenten om ermee te werken. Want zo kunnen we de juiste mensen op de juiste plek krijgen.”